Chè Thái Nguyên – Hành trình từ nương xanh đến lễ hội văn hóa rực rỡ

Tháng cuối cùng của năm luôn mang theo một dư vị rất riêng ở Thái Nguyên. Không chỉ là tiết trời se lạnh của vùng trung du, mà còn là sự háo hức đợi chờ một sự kiện đặc biệt: Lễ hội “Thái Nguyên – Hương sắc danh trà”. Khi những đồi chè xanh vừa qua vụ Đông với hương cốm đậm đà nhất, người dân nơi đây lại cùng nhau chuẩn bị cho một ngày hội lớn – nơi mỗi búp trà không chỉ được nâng niu như một sản vật, mà còn được tôn vinh như một phần linh hồn của vùng đất.

Nói đến chè Thái Nguyên, người ta thường nhớ đến những câu chuyện rất mộc: tiếng cười của người hái trà buổi sớm, lò sao lửa đỏ những đêm mùa đông, mùi cốm non thoảng trong từng nắm trà mới sao xong… Nhưng khi bước vào lễ hội, tất cả những điều bình dị ấy bỗng trở thành một bản hòa ca rực rỡ, sống động và đầy tự hào.

Khi lễ hội bắt đầu từ màu xanh của những nương chè

Ở Tân Cương, La Bằng hay Trại Cài – những vùng đất nổi tiếng đã làm nên tên tuổi chè Thái Nguyên – những ngày trước lễ hội luôn nhộn nhịp khác thường. Người dân không coi lễ hội là sân chơi của riêng ai, mà là câu chuyện chung của cả vùng chè.

Trên những nương trà buổi sớm, khi mặt trời vừa hé, tiếng kéo tỉa, tiếng cười nói đã vang lên. Hợp tác xã trà Hảo Đạt – nơi được chọn làm điểm cầu quan trọng – lại càng tất bật. Người ta dựng thêm lều, chuẩn bị không gian trải nghiệm, dọn lại những nương trà xanh mướt như tấm thảm, để mỗi du khách khi đặt chân tới đều cảm nhận được vẻ đẹp nguyên bản nhất của cây chè Tân Cương. Giám đốc HTX Hảo Đạt vẫn nói nửa đùa nửa thật: “Lễ hội không chỉ để khoe trà, mà là để khoe cả tấm lòng người làm trà.” Nghe thì nhẹ nhàng vậy thôi, nhưng ai chứng kiến từng đôi tay chăm chút từng lóng chè, từng nghệ nhân luyện lại động tác sao trà truyền thống mới hiểu được sự tôn trọng mà họ dành cho nghề của mình. Ở La Bằng – nơi dòng suối Khuôn Tát chảy qua những đồi chè mướt – các hộ trồng chè cũng đang chọn những mẻ trà ngon nhất của vụ Đông. Đó là thời điểm trà cho hương cốm rõ nhất, nước xanh nhất, vị hậu ngọt sâu nhất. Họ chuẩn bị như thể đang chuẩn bị cho một dịp trọng đại của chính gia đình mình.

Và đúng vậy, với người trồng chè, lễ hội không chỉ là sự kiện văn hóa của tỉnh. Đó là cái Tết riêng, là ngày nhắc họ nhớ rằng nghề mình yêu thương vẫn đang được trân trọng, được gìn giữ và được giới thiệu ra thế giới.

Hương trà và câu chuyện được kể bằng niềm tự hào

Giữa dòng người nườm nượp của lễ hội, có lẽ ấn tượng nhất vẫn là cách những nghệ nhân nói về trà. Không ai nói như đang bán một sản phẩm. Họ kể như đang kể chuyện đời mình. Nhẹ nhàng, chậm rãi, nhưng đầy tự hào.

“Chè Thái Nguyên phải được hái khi nắng vừa lên một chút,” một bác nghệ nhân ở La Bằng vừa thoăn thoắt thái chè vừa nói. “Lúc ấy sương chưa tan hết, nhưng lá cũng không còn ướt. Búp trà lúc đó mới giữ được hương.” Có người ví nghề chè như nuôi một đứa trẻ: phải kiên nhẫn, phải nâng niu, phải dồn tình cảm. Và chính vì được tạo nên từ sự tỉ mỉ ấy mà trà Thái Nguyên không chỉ là thức uống. Nó là một phần văn hóa sống, một “di sản hương vị” được truyền qua bao thế hệ.

Khi lễ hội diễn ra, những câu chuyện ấy được gom lại, xâu thành chuỗi bằng các phần thi hái chè, sao chè, pha trà. Khách du lịch đến từ nhiều nơi, có người chưa từng đặt chân tới Thái Nguyên, nhưng chỉ cần ngồi xuống một phiên thưởng trà, nghe những câu chuyện ấy, họ lập tức hiểu vì sao chè nơi này được xem là “đệ nhất danh trà” của Việt Nam.

Một lễ hội mang tầm quốc tế – và vị thế mới cho chè Thái Nguyên

Năm nay, lễ hội không đơn thuần là một sự kiện trong tỉnh. Sự đồng hành của UNESCO, cùng sự góp mặt của các đoàn trà từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… đã mở ra một chân trời mới cho hình ảnh chè Thái Nguyên.

Không gian lễ hội được chia thành nhiều khu trải nghiệm – như năm cánh hoa trong một bông trà nở lớn. Mỗi khu đại diện cho một vùng danh trà tiêu biểu. Du khách có thể đi qua từng vùng bằng… chính giác quan của mình: hương cốm non của Tân Cương, vị ngọt mát của La Bằng, màu nước trong xanh của Trại Cài…Buổi tối khai mạc tại Quảng trường Võ Nguyên Giáp không chỉ là sân khấu của âm nhạc và ánh sáng. Đó là nơi câu chuyện của trà, của đất và của con người Thái Nguyên được kể bằng nghệ thuật. Và điều thú vị là: dù ở bất kỳ gian trưng bày nào, người ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp một điều chung – sự tự hào. Hào quang của lễ hội năm nay không chỉ nằm ở quy mô lớn nhất trong lịch sử, mà còn nằm ở cách Thái Nguyên khẳng định vị thế của mình trên bản đồ trà thế giới.

Khi những đoàn khách quốc tế nhấp một chén trà nóng, họ không chỉ thưởng thức một sản phẩm. Họ đang cảm nhận cả một nền văn hóa, một nếp sống lâu đời, một loại di sản được kể bằng hương vị.

Những giá trị đang được viết tiếp, bằng trái tim của người trồng trà

Chè Thái Nguyên nổi tiếng từ lâu. Nhưng mỗi năm, mỗi vụ trà, mỗi lễ hội… lại là một cách để câu chuyện ấy được viết tiếp. Người trồng trà hôm nay không chỉ làm trà để bán, mà còn làm để giữ nghề, để kể lại nét đẹp của cha ông.

Tại nhiều hợp tác xã, không gian trải nghiệm được làm mới mỗi năm. Nghệ nhân trẻ xuất hiện nhiều hơn. Công nghệ được đưa vào để đảm bảo chất lượng, nhưng nghệ thuật thủ công vẫn được giữ nguyên để không làm mất đi hồn của trà. Ngày hội “Hương sắc danh trà” không chỉ giúp họ giới thiệu sản phẩm đến du khách trong nước và quốc tế. Nó giúp họ tự tin rằng nghề mình đang đi đúng hướng, đang được trân trọng xứng đáng.

Và với du khách, lễ hội không chỉ là nơi để check-in, chụp ảnh. Đó là nơi họ được hòa mình vào một không gian văn hóa giàu bản sắc, để hiểu rằng dù thế giới thay đổi nhanh đến đâu thì có những giá trị vẫn được nâng niu, gìn giữ bằng chính trái tim của người lao động.

Khi hương trà trở thành sợi dây kết nối du lịch – văn hóa – con người

Không ngẫu nhiên mà Thái Nguyên chọn trà làm biểu tượng văn hóa của mình. Bởi cây chè đã và đang làm được nhiều điều hơn một sản phẩm nông nghiệp. Nó kết nối du khách với vùng đất. Kết nối người trẻ thành phố với những miền quê yên bình,  kết nối văn hóa Việt Nam với bạn bè quốc tế. Và hơn hết, nó kết nối những người làm chè – từ những bà, những mẹ đã gắn bó cả đời với nương trà đến những nghệ nhân trẻ đang tìm tòi sáng tạo – thành một cộng đồng bền chặt.

Lễ hội “Thái Nguyên – Hương sắc danh trà 2025” chính là điểm hẹn để mọi kết nối ấy gặp nhau. Nơi mà ai cũng có thể tìm thấy một phần của mình trong câu chuyện của trà.

Chè Thái Nguyên – di sản đang sống, và đang lớn lên từng ngày

Khi lễ hội khép lại, tiếng nhạc lắng xuống, không gian dần trở nên yên bình như vốn có, những nương chè Thái Nguyên lại trở về nhịp sống quen thuộc. Nhưng có một điều không bao giờ cũ: hương trà. Mỗi búp trà mới lại là một chương truyện mới, mỗi nghệ nhân là một người kể chuyện, mỗi lễ hội là một cột mốc quan trọng ghi dấu sự phát triển. Và trong hành trình dài ấy, chè Thái Nguyên vẫn đang trở thành một biểu tượng không thể thay thế – vừa truyền thống, vừa hiện đại, vừa gần gũi, vừa mang tầm quốc tế.

Bởi trà ở Thái Nguyên không chỉ để uống. Trà là để thương, để nhớ, để tự hào. Trà là để kể câu chuyện của đất và người – nhẹ nhàng mà thấm lâu như chính vị trà nơi này.